Σπήλαιο Ιδαίον Άντρον

Το σπήλαιο Ιδαίον Άντρον βρίσκεται στις ανατολικές πλαγιές του όρους Ίδη, σε υψόμετρο 1538 μέτρων και σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από το χωριό Ανώγεια.  Είναι ένα από τα σημαντικότερα σπήλαια της Κρήτης και είναι γνωστό από τη μυθολογία ως ο τόπος όπου μεγάλωσε ο Δίας. Η Ρέα σύζυγος του Κρόνου κυβερνήτη του κόσμου εκείνη την εποχή, έκρυψε εκεί τον γιο της για να τον σώσει από τον πατέρα του. Ο μύθος λέει ότι ο Κρόνος, φοβούμενος μήπως ανατραπεί από το ίδιο του το παιδί διέταξε τη σύζυγό του Ρέα να του φέρνει όλα τα νεογέννητα παιδιά που είχε καταπιεί. Μια μέρα όμως η Ρέα αποφάσισε να σώσει τουλάχιστον ένα παιδί και προχώρησε σε μια απάτη. Κρύφτηκε προσωρινά από τον Κρόνο σε μια δυσπρόσιτη σπηλιά ψηλά στα βουνά της ανατολικής Κρήτης, όπου αργότερα γεννήθηκε ο Δίας. Ο πατέρας δεν είχε την ευκαιρία να δει το νεογέννητο, και η Ρέα αντί για το μωρό αποφασίζει να του δώσει έναν ογκόλιθο τυλιγμένο σε βρεφικές πάνες, και τον ίδιο τον Δία τον άφησε να μεγαλώσουν οι Κουρήτες του Δικταίου κρυφά από τον πατέρα του. Οι νύμφες Αδραστεία και Ίδη θήλασαν τον μικρό Δία με άγριο μέλι και το γάλα της κατσίκας Αμάλθειας. Τον φρουρούσαν και τον φρόντιζαν οι Ίδες Δάκτυλόι και οι Δείκτες Κουρήτες, οι οποίες έπνιγαν τις κραυγές του μωρού με τις ασπίδες τους και τους θορυβώδεις χορούς τους μπροστά από τη σπηλιά. Σύμφωνα με τον μύθο, ο βασιλιάς Μίνωας συναντιόταν με τον Δία κάθε εννέα χρόνια για να εγκαθιδρύσει το κοινοβούλιο του. Αυτό συνδέεται μα την ίδρυση της αρχαίας Ζωμίνθου στην περιοχή, καθώς και το μινωικό μονοπάτι που ξεκινά από το όρο Ίδης και καταλήγει στην Κνωσό. Το σπήλαιο δεν είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό, καθώς δεν έχει διακόσμηση και μεγάλη ανάπτυξη, αν και υπάρχουν τρεις εντυπωσιακοί σταλακτίτες κοντά στην είσοδο. Το σπήλαιο έχει έκταση 800 τ.μ. με μια μεγάλη κύρια αίθουσα και μια πλευρική στοά μήκους 22 μέτρων. Στο εσωτερικό του χωρίζεται σε τρεις αίθουσες και ένα ιερό. Η κατάβαση είναι σε απότομη κλίση και ορισμένα τμήματα έχουν ένα μικρό πέτρινο τελείωμα. Η σημασία του σπηλαίου στην αρχαιότητα επιβεβαιώνεται από τα πολύτιμα ευρήματα που ανακαλύφθηκαν κατά τις πρώτες ανασκαφές το 1885 από τον F. Halbherr κατά τη διάρκεια αρχαιολογικών ανασκαφών. Στη σημερινή του μορφή, ο χώρος δημιουργήθηκε χάρη στις προσπάθειες του αρχαιολόγου Γιάννη Σακελλαράκη, ο οποίος ξεκίνησε τη δεύτερη ανασκαφή το 1982 εν μέσω δυσμενών καιρικών συνθηκών. Στο σπήλαιο βρέθηκαν πολλά αφιερώματα, αγγεία, σκεύη, όπλα, νομίσματα και κοσμήματα που σήμερα βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Ανάμεσά τους και οι περίφημες χάλκινες ασπίδες του 7ου-8ου αιώνα, που χρησιμοποιούνταν σε τελετές αφιερωμένες στον Δία.